De verstandige lieden - Sprookje van de Gebroeders Grimm

Leestijd voor kinderen: 11 min

Op een dag haalde een boer zijn beuken stok uit de hoek en zei tegen zijn vrouw: „Trine, ik ga ‚t land in en over drie dagen ben ik terug. Komt de veehandelaar in die tussentijd bij ons en wil hij onze drie koeien kopen, dan kan je ze aan hem kwijt; maar voor niet minder dan tweehonderd daalders hoor je, niets minder.“ – „Ga met God,“ antwoordde de vrouw, „het komt in orde!“ – „Ja jij!“ zei de man, „dat je als klein kind eens op je hoofd gevallen bent, dat merken we nog altijd. Maar dit zeg ik je, als je weer dom doet, dan zal ik je rug blauw verven hoor, en verf heb ik niet nodig, alleen ’n stok, en die verf blijft een vol jaar zitten, daar kun je staat op maken!“ en daarmee stapte de man de deur uit.

De volgende morgen kwam de veekoper, en de vrouw hoefde met hem niet te onderhandelen. Toen hij de koeien gezien had en de prijs gehoord, zei hij: „Dat geef ik er graag voor, dat is wel de waarde. Ik neem ze maar meteen mee.“ Hij maakte hen los, en dreef ze de stal uit. Maar toen hij de poort uit wou, pakte de vrouw hem bij zijn mouw, en zei: „Je moet me eerst die tweehonderd daalders geven, anders kan ik je niet laten gaan.“

„Precies,“ zei de man, „ik had alleen vergeten om de geldbuidel mee te nemen. Maar maak je geen zorgen, ik zal je een borg geven tot ik betaal. Ik neem maar twee koeien mee en de derde laat ik hier achter als pand.“ Natuurlijk begreep de vrouw dat, ze liet de man met de beesten gaan, en dacht: „Wat zal Hans blij zijn als hij ziet, hoe knap ik dat gedaan heb.“

Na drie dagen kwam de boer, zoals hij gezegd had, terug, en het eerste wat hij vroeg was, of de koeien verkocht waren. „Werkelijk, Hans-lief,“ antwoordde de vrouw, „en zoals je gezegd had: tweehonderd daalders. Zoveel zijn ze nauwelijks waard, maar de man deed het ervoor zonder tegenspraak.“ – „Waar is het geld?“ vroeg de boer. „Het geld, dat heb ik niet,“ antwoordde de vrouw, „hij had z’n geldbuidel juist vergeten, maar nu heeft hij een onderpand achtergelaten.“ – „Wat voor onderpand?“ vroeg de man. „Eén van de drie koeien, die krijgt hij niet, voor hij betaald heeft. Ik heb het heel slim gedaan, ik heb de kleinste hier gehouden, want die eet het minste.“

De man werd boos, hief zijn stok op en wilde haar daarmee de beloofde kleur geven. Opeens liet hij hem echter zakken en zei: „Je bent de domste gans die op Gods aardbodem rondwaggelt, maar je bent eigenlijk een stakker. Ik ga de landweg op en dan ga ik drie dagen lang wachten of ik iemand vinden kan, die nog simpeler is dan jij. Lukt ‚t me, dan ben je ervan af, maar vind ik er geen, dan krijg je je verdiende loon zonder enige aftrek.“

Hij liep de grote landweg op, ging op een steen zitten en wachtte op de dingen die komen zouden. Toen kwam er een grote ossekar aan en middenop stond een vrouw, en ze zat niet op de bundel stro die ernaast lag en evenmin liep ze naast de ossen om ze te sturen. De man dacht: „Het lijkt wel dat je er zo één zoekt,“ en hij sprong op en ging precies voor de wagen heen en weer lopen als iemand die niet precies weet wat hij doet. „Wat wilt u, brave vriend,“ zei de vrouw tegen hem, „ik ken je niet: waar kom je vandaan?“ – „Ik ben uit de hemel gevallen,“ zei de man, „en nu weet ik niet, hoe ik er weer terug kom, kun je me niet boven brengen met de kar?“ – „Nee,“ zei de vrouw, „ik weet de weg niet. Maar als je uit de hemel komt, dan kun je me misschien wel zeggen hoe het met mijn man gaat, want die is er al drie jaar: je hebt hem toch zeker gezien?“ – „Ik heb hem wel gezien, maar ‚t gaat daar niet met iedereen even goed. Hij moet schapen hoeden, en de luie dieren bezorgen hem veel last, dat springt maar over de bergen en ze verdwalen er in de wildernis, en dan moet hij ze achternalopen en weer opdrijven. Z’n kleren zijn gescheurd, z’n goed valt haast van z’n lijf. Kleermakers zijn er niet, Sint Pieter laat er geeneen binnen, dat zegt het sprookje immers.“ – „Wie had dat gedacht!“ riep de vrouw, „weet je wat? Ik zal z’n zondagse pak halen, dat thuis nog in de kast hangt: dat kan hij daar met ere dragen. Wil je zo goed zijn dat voor hem mee te nemen?“ – „Dat gaat niet,“ zei de boer. „Kleren mag je niet meebrengen in de hemel, die nemen ze je bij de poort af.“ – „Luister eens,“ zei de vrouw, „gisteren heb ik mijn tarwe verkocht en er flink mee verdiend, dat geld zal ik hem sturen. Als je de buidel in je zak steekt, merkt niemand iets.“ – „Als het niet anders kan,“ zei de boer, „dan wil ik je dat plezier wel doen.“ – „Blijf daar dan zolang zitten,“ zei de vrouw, „dan rijd ik naar huis en haal het geld, ik ben zo weer hier. Ik ga niet op de strozak zitten, maar ik blijf op de wagen staan, dat is lichter om te trekken.“ Ze spoorde haar ossen aan, en de boer dacht: „Die heeft aanleg om gek te worden; als ze het geld werkelijk brengt, dan mag mijn vrouw van geluk spreken, want dan krijgt ze geen slaag.“ Het duurde niet lang of ze kwam er aangelopen, bracht het geld en stak het zelf in zijn zak. En voor ze wegging, dankte ze hem nog duizendmaal voor zijn vriendelijkheid.

Toen de vrouw weer thuis kwam, trof ze haar zoon aan, die van het land terugkwam. Ze vertelde hem wat voor onverwachte dingen zij meegemaakt had, en toen zei ze nog: „Ik ben toch zo blij, dat ik nu een middel gevonden heb om mijn arme man wat te sturen; wie had nu gedacht, dat hij in de hemel nog ergens gebrek aan zou hebben?“ De zoon stond verbaasd. „Maar moeder,“ zei hij, „dat gebeurt niet elke dag dat er iemand uit de hemel hier terecht komt; ik wil meteen gaan kijken of ik die man niet nog kan vinden: die moet me vertellen hoe het er daar uit ziet en hoe ‚t er met ‚t werk staat.“

Hij zadelde zijn paard en reed haastig weg. Hij vond de boer onder een wilgeboom zitten om het geld te tellen. „Heb je die man niet gezien,“ riep de jongen hem toe, „die uit de hemel is gekomen?“ – „Ja,“ zei de boer, „die wou weer terug en hij is daar de berg opgegaan, want dat is een beetje korter. Als je hard rijdt, kun je hem wel inhalen.“ – „Ach,“ zei de jongen, „ik heb me al de hele dag in ‚t zweet gewerkt, en de rit hierheen heeft me uitgeput; u kent die man, wees zo goed en neem mijn paard en vraag hem of hij nog even hier naartoe komt.“ – „Aha,“ meende de boer, „dat is nog iemand, die geen pit in z’n lamp heeft.“ – „Waarom zou ik dat niet voor je doen?“ sprak hij, steeg op en reed in gestrekte draf weg. De jongen bleef zitten tot ‚t invallen van de nacht, maar de boer kwam niet terug. „Zeker,“ dacht hij, „zeker heeft die man van de hemel erg veel haast gehad en niet terug willen gaan, en de boer zal hem ‚t paard hebben meegegeven voor mijn vader.“ En hij ging naar huis en vertelde aan zijn moeder, wat er gebeurd was: dat hij ‚t paard naar vader had gestuurd, zodat hij niet altijd zou hoeven te lopen. „Gelijk heb je,“ antwoordde zij, „jij hebt jonge benen en je kunt best lopen.“

Toen de boer thuis gekomen was, zette hij het paard op stal naast de koe die als pand diende; en toen ging hij naar zijn vrouw en zei: „Trientje, het was je geluk, dat ik er twee gevonden heb, die nog stommere dwazen waren dan jij: ditmaal kom je er zonder pak ransel af; ik spaar dat voor een andere gelegenheid.“ Toen stak hij een pijp op, ging in de grote leunstoel van grootvader zitten en sprak: „Dat was een goed zaakje. Voor twee magere koeien een glanzend paard, en nog een dikke buidel vol geld. Als domheid altijd zoveel opbracht, dan zou ik haar best in ere houden.“ Zo dacht de boer; maar ik denk, jij houdt meer van de domkoppen.

Lees nog een kort sprookje (5 min)

De drie broers

De Bijenkoningin

De maan

Learn languages. Double-Tap on one word.Learn languages in context with Childstories.org and Deepl.com.

Informatie voor wetenschappelijke analyse