Leestijd voor kinderen: 7 min
Er waren eens twee broers; de één was rijk, en de ander arm. Maar de rijke gaf aan de arme broer niets, en die moest zich in een korenhandel moeizaam bedruipen; vaak ging het met hem zo slecht, dat hij geen brood had voor zijn vrouw en kinderen.
Eens reed hij met de kar door het bos; daar zag hij langs de weg een grote, kale berg, en omdat hij die nog nooit gezien had, bleef hij erbij staan en keek er verbaasd naar. Terwijl hij zo stond zag hij twaalf grote, wilde mannen aankomen; omdat hij geloofde dat het rovers waren, reed hij de kar de struiken in en klom in een boom en wachtte wat er gebeuren zou. Maar de twaalf mannen gingen voor de berg staan en riepen: „Berg Sesam, berg Sesam, open u.“ Meteen ging de kale berg in ‚t midden uiteen, de twaalf gingen erin, en toen ze binnen waren, sloot de berg zich. Na een poos ging de berg weer open, en de mannen kwamen naar buiten en droegen een zware zak op hun rug, en toen ze allemaal weer in het volle daglicht stonden, zeiden ze: „Sesam, Sesam, sluit u.“ Daar sloot de berg zich weer, en er was geen ingang meer te zien, en de twaalf mannen gingen weg. Toen ze helemaal uit het gezicht verdwenen waren, klom de arme man uit de boom, en was heel nieuwsgierig wat er wel voor geheims in de berg verborgen zou zijn. Dus ging hij er zelf voor staan en sprak: „Sesam, Sesam, open u.“ En de berg ging ook open. Hij trad binnen, en de hele berg was een hol, vol met zilver en goud, en achteraan lagen stapels parels en edelstenen, als koren opgetast. De arme man wist niet, wat hij beginnen moest, en of hij iets van die schatten nemen mocht; tenslotte vulde hij zijn zakken met geld, maar de parels en edelstenen liet hij liggen. Toen hij er weer uitkwam, zei hij net zo: „Sesam, Sesam, sluit u.“ En de berg sloot zich, en hij reed met de kar naar huis. Nu hoefde hij geen zorgen meer te hebben, hij kon met zijn goud voor vrouw en kind genoeg brood kopen en nog wijn bovendien; hij leefde vrolijk maar rustig, gaf geld aan de armen en deed aan iedereen wat goeds.
Toen het geld op was, ging hij naar zijn broer, leende daar een schepel en haalde opnieuw geld, maar van de grote schat aan parels en edelstenen raakte hij niets aan. Toen hij voor de derde maal voorraad wilde halen, leende hij bij zijn broer weer een schepel. Maar de rijke was allang jaloers op zijn inkomsten en zijn ruime beurs en hij kon maar niet begrijpen, waar die rijkdom vandaan kwam en wat zijn broer met de schepel moest doen. Zo bedacht hij een list en bestreek de bodem met pek, en toen hij de schepel terugkreeg, toen was er een goudstuk aan blijven hangen. Dadelijk ging hij naar zijn broer en vroeg: „Wat heb je met die schepel gemeten?“ – „Koren en gerst,“ zei de ander. Toen liet hij hem het goudstuk zien, en bedreigde hem, als hij niet de waarheid zei, dan zou hij hem bij de rechter aanklagen. Nu vertelde hij alles. Maar nu liet de rijke dadelijk een wagen inspannen, reed weg, wilde een beter gebruik maken van de gelegenheid en nog heel wat andere schatten meebrengen. En toen hij voor de berg kwam, riep hij: „Sesam, Sesam, open u!“ De berg ging open en hij reed naar binnen met wagen en al. Daar lagen alle rijkdommen voor het grijpen, en geruime tijd wist hij niet, waar hij het eerst naar grijpen moest; en tenslotte laadde hij edelstenen op, zoveel als hij maar dragen kon.
Nu wilde hij de vracht naar buiten rijden. Maar zijn hart en zintuigen waren zo vervuld van de schatten, dat hij de naam van de berg vergeten was en riep: „Berg Simeli, Simeli, open u.“ Maar dat was de naam niet, en de berg was dicht en bleef dicht. Toen werd hij bang, en hoe langer hij nadacht, hoe meer z’n gedachten in de war raakten, en alle schatten konden hem niet meer helpen, ’s Avonds ging de berg open, de twaalf rovers kwamen erbinnen, en toen ze hem zagen, begonnen ze te lachen en riepen: „Hebben we je daar eindelijk, jij slimme vogel! Dacht je, dat we ‚t niet gemerkt hadden? Tweemaal ben je binnengekomen, maar we konden je niet vangen, en de derde maal kom je er niet meer uit.“ Nu riep hij: „Dat was ik niet, dat was mijn broer!“ Maar hij mocht om zijn leven smeken en zeggen wat hij wilde, ze sloegen hem zijn hoofd af.
Learn languages. Double-tap on a word.Learn languages in context with Childstories.org and Deepl.com.Achtergronden
Interpretaties
Tekstanalyse
Het sprookje „Sesam, open u“ van de Gebroeders Grimm vertelt het verhaal van twee broers: een rijke en een arme. De rijke broer helpt de arme niet, waardoor deze zich met veel moeite door het leven moet slaan als korenhandelaar. Op een dag ontdekt de arme broer een magische berg die zich opent als je de juiste woorden uitspreekt: „Sesam, open u. “ Binnenin bevindt zich een schatkamer vol goud, parels, en edelstenen.
De arme broer neemt alleen wat geld om zijn gezin te onderhouden en leeft verder gelukkig en vrijgevig. Wanneer zijn geld op is, leent hij bij zijn broer een maatschepel (een maat voor het afmeten van graan) om meer goud te halen. De rijke broer, jaloers op het succes van zijn arme broer, ziet een gouden munt aan de schepel plakken en komt zo achter het geheim van de berg.
De rijke broer gaat zelf op strooptocht naar de schat, maar wanneer hij de naam van de berg niet meer weet, kan hij niet meer ontsnappen. De twaalf rovers, die de berg bewaken, vinden hem en maken een definitief einde aan zijn hebzuchtige streken.
Het verhaal draagt enkele belangrijke lessen en thema’s in zich, zoals de tegenstelling tussen rijkdom en armoede, de destructieve aard van hebzucht en jaloezie, en het belang van bescheidenheid en goedhartigheid. Terwijl de arme broer slechts neemt wat hij nodig heeft en zijn goede karakter behoudt, leidt de hebzucht van de rijke broer hem naar zijn ondergang.
De tekst die je deelt is een alternatieve versie van het bekende sprookje „Ali Baba en de veertig rovers“, maar met een twist die typisch is voor de stijl van de Gebroeders Grimm. Het verhaal bevat elementen van jaloezie, hebzucht en uiteindelijke gerechtigheid, thema’s die vaak voorkomen in sprookjes van de Gebroeders Grimm.
In deze versie van het sprookje lezen we over twee broers die verschillende levenswegen volgen: de ene is rijk en de andere is arm. De arme broer stuit op een mysterieuze berg met verborgen schatten en maakt er op een rechtvaardige manier gebruik van door alleen te nemen wat hij nodig heeft en goed te doen met zijn rijkdom. De rijke broer daarentegen, gedreven door jaloezie en hebzucht, probeert meer schatten te bemachtigen, wat uiteindelijk tot zijn ondergang leidt.
De moraal van het verhaal blijft trouw aan die van veel sprookjes: hebzucht leidt tot de val van een persoon, terwijl bescheidenheid, rechtvaardigheid en het delen van rijkdom tot geluk en voorspoed leiden. Het gebruik van de magische formule „Sesam, open u!“ en de rovers die de toegang tot de schat bewaken, dragen bij aan het mystieke en raadselachtige karakter van het sprookje.
Dit verhaal benadrukt de waarde van tevredenheid en genegenheid boven materiële rijkdom, een thema dat ook weerklank vindt in veel andere sprookjes en morele verhalen over de hele wereld.
Het sprookje „Sesam, open u“ van de Gebroeders Grimm leent zich goed voor een linguïstische analyse, omdat het een rijk gebruik van taal bevat om thema’s en karakters uit te drukken. Laten we enkele elementen van de linguïstische analyse bespreken:
De taal in het sprookje is rijk aan symboliek en contrasten, met dichotomieën zoals rijk en arm, en broederliefde versus hebzucht. Woorden als „schatten“, „edelstenen“, en „goud“ tonen materiële rijkdom, terwijl termen als „armen“ en „honger“ verwijzen naar de strijd van de arme broer. Het gebruik van specifieke woorden, zoals „Sesam, open u,“ functioneert als een magische formule, die een cruciale rol speelt in het plot.
Er zit een herhaling in de structuur van commando’s die de magische berg openen en sluiten („Sesam, open u“ en „Sesam, sluit u“). Het gebruik van de gebiedende wijs versterkt de directe actie die de personages moeten ondernemen. Ook vinden we in de tekst klassieke Duitse werkwoordsuitgangen en vervoegingen die typerend zijn voor de sprookjesstijl en structuur.
De zinnen hebben vaak een paratactische structuur, waarbij meerdere handelingen of beschrijvingen in opeenvolging worden gepresenteerd zonder complexe ondergeschikking. Dit geeft het verhaal een ritmische en bijna betoverende kwaliteit, die typisch is voor orale verhalentradities.
De dialogen in het sprookje zijn weinig, maar betekenisvol. Het commando aan de berg is performatief van aard, dat wil zeggen, door het uit te spreken gebeurt er daadwerkelijk iets. Pragmatische aspecten zijn ook aanwezig in de interacties tussen de broers, waarbij impliciete culturele waarden zoals familieverantwoordelijkheid en verraad naar voren komen.
Het verhaal maakt gebruik van narratieve structuren die kenmerkend zijn voor sprookjes: een inleiding („Er waren eens“), een centrale crisis (de ontdekking van de schat en het verraad van de rijke broer), en een morele conclusie (de val van de hebzuchtige broer). Het consistent gebruik van deze structuren helpt de boodschap en moraal van het sprookje effectief over te brengen.
De stijl van het sprookje is beknopt en direct, wat typerend is voor de verteltraditie waarin sprookjes vaak worden doorgegeven. De stijl helpt om de aandacht van de luisteraar vast te houden en de morele lessen van het verhaal naar voren te brengen.
In het kort, het sprookje „Sesam, open u“ is een rijke tekst voor linguïstische analyse door de manier waarop het zijn lexicale, syntactische, en pragmatische elementen verweeft om een verhaal te vertellen dat zowel onderhoudend als didactisch is. Het maakt gebruik van krachtige en simpele taal om universele thema’s van hebzucht, wijsheid en rechtvaardigheid te onderzoeken.
Informatie voor wetenschappelijke analyse
Kengeta | Waarde |
|---|---|
| Aantal | KHM 142 |
| Aarne-Thompson-Uther-Index | ATU Typ 676 |
| Vertalingen | DE, EN, DA, ES, PT, IT, JA, NL, PL, RU, TR, VI |
| Leesbaarheidsindex door Björnsson | 32.8 |
| Flesch-Reading-Ease Index | 69.1 |
| Flesch–Kincaid Grade-Level | 9.1 |
| Gunning Fog Index | 11.1 |
| Coleman–Liau Index | 8.2 |
| SMOG Index | 9.8 |
| Geautomatiseerde leesbaarheidsindex | 8.7 |
| Aantal karakters | 4.168 |
| Aantal letters | 3.221 |
| Aantal zinnen | 36 |
| Aantal woorden | 790 |
| Gemiddeld aantal woorden per zin | 21,94 |
| Woorden met meer dan 6 letters | 86 |
| Percentage lange woorden | 10.9% |
| Totaal lettergrepen | 1.078 |
| Gemiddeld aantal lettergrepen per woord | 1,36 |
| Woorden met drie lettergrepen | 47 |
| Percentage woorden met drie lettergrepen | 5.9% |
