Leestijd voor kinderen: 10 min
Attentie: Dit is een eng verhaal.
Er was eens een heksenmeester, die zich in de gestalte van een arme man toverde, de dorpen rond ging en bedelde en mooie meisjes schaakte. Geen mens wist waar hij ze bracht, want ze kwamen nooit weer terug. Eens op een dag kwam hij aan de deur bij een man, die drie mooie dochters had; hij zag eruit als een arme, ziekelijke bedelaar, en hij droeg een draagmand op zijn rug, alsof hij daar milde gaven in wou verzamelen. Hij vroeg om een hapje eten; en toen de oudste dochter aan de voordeur kwam en hem een stuk brood wou geven, raakte hij haar even aan en toen moest ze in de draagmand springen. Met grote stappen snelde hij weg, en droeg haar door een donker bos naar zijn huis, dat daar middenin stond. In dat huis was alles even mooi; hij gaf haar alles wat ze maar hebben wou, en zei: „Lieveling, het zal je bij mij wel bevallen, je hebt alles wat je hartje begeert.“ Zo ging het een paar dagen. Toen zei hij: „Nu moet ik op reis, ik moetje korte tijd alleen laten; hier heb je de sleutels van ‚t huis. Je mag overal in, en alles bekijken, alleen één kamer niet, dat verbied ik je, op straffe van je leven.“ En hij gaf haar ook een ei, en zei: „Dat ei moet je zorgvuldig bewaren; je moet het liever aldoor bij je dragen, want als het verloren ging, zou er een groot ongeluk gebeuren.“ Ze nam de sleutels aan, en ook het ei, en ze beloofde alles goed te doen. Zodra hij weg was, ging zij ‚t huis door, van boven naar beneden; en ze bekeek alles. De kamers schitterden van ‚t zilver en ‚t goud; en ze geloofde, dat ze nooit zo’n pracht had gezien. Eindelijk kwam ze aan de verboden deur. Ze wilde er langs gaan, maar de nieuwsgierigheid liet haar niet met rust. Ze bekeek de sleutel, hij was net als een andere, ze stak hem in ‚t sleutelgat; draaide even, open sprong de deur! Maar wat zag ze, toen ze binnen ging? Een groot bekken, vol bloed, stond middenin de kamer, en daarin dode verminkte mensen; en daarnaast een hakblok en daarop een blanke, scherpe bijl. Ze schrok zo hevig, dat het ei – dat ze in haar hand hield – erin plompte. Ze haalde het er weer uit, ze veegde ‚t bloed eraf, maar vergeefs; het bloed kwam er dadelijk weer op, ze veegde, ze wreef, maar ze kon het niet wegkrijgen. Niet lang daarna kwam de oude man terug van de reis. Het eerste waar hij naar vroeg, waren de sleutels en het ei; ze gaf ze hem, maar ze beefde en sidderde, en hij zag dadelijk aan de rode vlek, dat ze in de kamer geweest was. „Ben je, tegen mijn wil, in de kamer gegaan,“ sprak hij, „dan zul je er, tegen jouw wil, weer binnen moeten gaan, het is met je gedaan.“ Hij gooide haar neer, sleurde haar bij het haar voort, sloeg haar ‚t hoofd af en stopte haar bij de anderen in ‚t bekken. „Nu ga ik de tweede halen,“ zei de heksenmeester; hij nam weer de gestalte aan van een arme man, kwam bij ‚t huis en bedelde daar. Toen bracht de tweede hem een stuk brood; hij kreeg haar, net als de eerste, door haar slechts aan te raken, en droeg haar weg. Haar ging het niet beter dan haar zuster; ook zij liet zich door haar nieuwsgierigheid verleiden; opende de kamer, keek erin, en moest het bij zijn terugkeer met ‚t leven boeten. Nu ging hij de derde halen. Maar die was slim. Toen hij haar de sleutels en het ei had gegeven en weg was gegaan, borg ze eerst het ei heel zorgvuldig op, dan ging ze ‚t huis bekijken, en tenslotte ging ook zij de verboden kamer binnen. Maar wat zag ze daar! Daar lagen allebei haar lieve zusters in ‚t bekken, jammerlijk vermoord en verminkt. Maar ze vermande zich, zocht hun ledematen bij elkaar, legde alles goed; ‚t hoofd, de romp, de armen en de benen. En toen er niets meer ontbrak, begonnen de leden weer te bewegen, sloten zich aaneen, de twee meisjes openden hun ogen weer en zie! ze leefden. Wat waren ze blij, ze omarmden elkaar en kusten elkaar – De man kwam terug, eiste bij zijn aankomst meteen de sleutels en het ei, en toen hij daar geen enkele bloedvlek op vinden kon, sprak hij: „Jij hebt de proef doorstaan; met jou ga ik trouwen.“ Nu had hij ook geen macht meer over haar; hij moest zelfs alles doen, wat ze wilde. „Goed,“ zei ze, „maar dan moet je eerst je draagmand vol goud aan vader en moeder gaan brengen; zelf op je eigen rug; dan maak ik ondertussen het bruiloftsfeest in orde.“ Ze liep naar haar zusters, die ze in een apart kamertje had verstopt, en ze zei: „Nu is het ogenblik gekomen, dat ik jullie kan redden: de schurk zal jullie zelf naar huis dragen; maar zodra je thuis bent, moet je me dadelijk hulp zenden.“ Ze zette hen samen in de draagmand, dekte ze helemaal af met goud, zodat er niets dan goud te zien was; toen riep ze de heksenmeester en zei: „Draag die mand nu maar weg; maar niet staan blijven onderweg, hoor, en niet gaan uitrusten; ik kijk door ‚t zoldervenster en ik zie alles!“
De heksenmeester sjorde de mand omhoog, hing hem op z’n rug en ging ermee weg. Maar ‚t was zwaar, het zweet liep hem tappelings langs zijn gezicht. Toen ging hij zitten en wilde even uitblazen. Maar tegelijk riep er één uit de mand: „Ik kijk door ‚t zoldervenster, ik zie dat je rust, wil je wel eens gauw verder gaan.“ En zodra hij stilstond, riep er iemand; hij moest voort. Tot hij eindelijk steunend, buiten adem, het goud, en, ongeweten, de beide meisjes in ‚t huis van de ouders had gebracht. Thuis maakte de bruid de bruiloft in orde, en ze nodigde de vrienden van de heksenmeester uit. Daarop nam ze een doodshoofd met grijnzende tanden, zette hem een muts op en een kransje bloemen, zette hem boven voor ‚t zoldervenster en liet hem daar uitkijken. Toen alles klaar was, kroop ze in een vat met honing, sneed een dekbed open en rolde zich daarin; zo zag ze er uit als een vreemde vogel; geen mens kon haar herkennen. Ze ging ‚t huis uit, onderweg kwam ze enige bruiloftsgasten tegen, en die vroegen:
„Zeg, Vleerkens Vogel, waar kom jij vandaan?“
„Ik kom van Vleere Vleerkens huisje aan!“
„Wat voert daar uit
zijn jonge bruid?“
„Die heeft geveegd van boven naar onder,
en kijkt nu uit door het raam van de zolder!“
Tenslotte kwam ze haar bruidegom tegen, die heel langzaam terugliep. Hij vroeg, net als de anderen:
„Zeg, Vleerkens Vogel, waar kom jij vandaan?“
„Ik kom van Vleere Vleerkens huisje aan!“
„Wat voert daar uit
zijn jonge bruid?“
„Die heeft geveegd van boven naar onder,
en kijkt nu uit door het raam van de zolder!“
De bruidegom keek naar boven en zag het versierde doodshoofd. Maar hij dacht dat het de bruid was, en hij knikte eens en groette vriendelijk. Maar toen hij met z’n gasten ‚t huis in was gegaan, kwamen ook de broers en familie van de bruid aan, die tot haar redding aanrukten. Ze sloten alle deuren, zodat niemand eruit kon; staken ‚t huis in brand, en de heksenmeester en al z’n trawanten moesten levend verbranden!
Learn languages. Double-tap on a word.Learn languages in context with Childstories.org and Deepl.com.Achtergronden
Interpretaties
Tekstanalyse
Dit verhaal is een indrukwekkend en typisch voorbeeld van de griezelige en duistere thema’s die vaak in de sprookjes van de Gebroeders Grimm voorkomen. In „Vleerkens Vogel“ wordt een sinister motief van een heksenmeester gebruikt die jonge vrouwen ontvoert, een verhaal dat parallellen heeft met andere verhalen zoals „Blauwbaard“. De spanning in het verhaal wordt opgebouwd doordat de derde dochter haar verstand gebruikt om de list van de heksenmeester te doorzien en hem uiteindelijk te slim af is.
Het thema van nieuwsgierigheid, vrijheid, en de consequenties van het overtreden van verboden wordt hier sterk belicht. De eerste twee zusters bezwijken aan hun nieuwsgierigheid, terwijl de derde dochter deze overwint door voorzichtig te zijn en tegelijkertijd haar zusters te redden. Dit geeft haar de kracht om de heksenmeester te verslaan.
De symboliek van het ei als een fragiel object dat de zusters moeten beschermen, benadrukt de kwetsbaarheid van hun situatie. Het bloed dat niet van het ei gewist kan worden, is een krachtig beeld van schuld en onomkeerbare keuzes.
Aan het einde transformeert de slimme strategie van vermomming de laatste zuster van een kwetsbaar slachtoffer tot een krachtige reder. Haar ingenieuze plan om haar zusters in veiligheid te brengen en de heksenmeester en zijn bende te vernietigen, zorgt voor een bevredigend – zij het gewelddadig – einde aan een macaber verhaal. Het verhaal verkent thema’s van verraad, boetedoening en triomf van goed over kwaad, terwijl het ook inzicht geeft in de sociale normen en waarden van de tijd waarin het is geschreven.
„Vleerkens Vogel“ is een boeiend sprookje uit de collectie van de Gebroeders Grimm dat enkele klassieke sprookjeselementen bevat, maar ook unieke thema’s en plotwendingen. Hier zijn enkele interpretaties die inzicht kunnen bieden in de diepere lagen en symboliek van het verhaal:
De Gevaren van Nieuwsgierigheid: Net zoals in veel andere sprookjes, bijvoorbeeld „Blauwbaard“, wordt de nieuwsgierigheid van de protagonisten als een gevaarlijke eigenschap neergezet. De oudste en middelste dochter kunnen hun nieuwsgierigheid niet weerstaan en ontdekken daardoor de gruwelijke waarheid. Het is de jongste dochter die haar nieuwsgierigheid weet te beheersen, wat leidt tot haar uiteindelijke succes.
Slimme en Vindingrijke Heldin: Dit verhaal wijkt af van andere sprookjes doordat de jongste dochter niet door een prins of een mannelijke held gered wordt, maar zichzelf en haar zussen redt door haar slimheid, moed en vindingrijkheid. Ze weet hoe ze de situatie in haar voordeel kan keren en neemt het initiatief om het gevaar te vernietigen.
Symboliek van het Ei: Het ei kan staan voor kwetsbaarheid en potentieel. In het context van het verhaal symboliseert het ei vertrouwen en verantwoordelijkheid – de verantwoordelijkheid om de geheimen van de meester te beschermen en de eigen nieuwsgierigheid te beheersen.
Metamorfose als Element van Bevrijding: De transformatie van de jongste dochter in een vreemd uitziende vogel kan gezien worden als een vorm van bevrijding. Het geeft haar de vrijheid om het huis te verlaten zonder herkend te worden, en staat symbool voor de nieuwe identiteit die ze voor zichzelf heeft gecreëerd – een identiteit die niet gebonden is door de beperkingen die de heksenmeester haar wil opleggen.
Familie en Loyaliteit: De loyaliteit en liefde tussen de zussen is een krachtig thema in het verhaal. Zelfs na hun dood lijkt de band tussen de zussen sterk, en deze verbondenheid is cruciaal voor hun uiteindelijke redding en de vernietiging van het kwaad.
Kritiek op Macht en Misbruik: De heksenmeester symboliseert een corrupte vorm van macht die misbruikt wordt voor persoonlijke gewin zonder achten op de gevolgen voor anderen. Het verhaal bekritiseert deze vorm van overheersing en straft deze uiteindelijk op brute wijze – een vaak voorkomend thema in sprookjes dat als waarschuwing dient tegen tirannie en misbruik.
Al deze interpretaties dragen bij aan de complexiteit en diepgang van het sprookje „Vleerkens Vogel“ en laten zien hoe de verhalen van de Gebroeders Grimm vaak meerdere lagen van betekenis bevatten die verder gaan dan hun oppervlakkige plot.
De linguïstische analyse van het sprookje „Vleerkens Vogel“ door de Gebroeders Grimm biedt inzicht in de structuur, stijl en taalgebruik van deze vertelling.
Het sprookje volgt de klassieke opbouw van een volksverhaal: introductie („Er was eens“), conflict (ontvoering van de dochters), climax (ontdekking van de bloederige kamer), en resolutie (verbranding van de heksenmeester). Het is een voorbeeld van een magisch realistisch verhaal met bovennatuurlijke elementen zoals betoveringen en transformaties.
De heksenmeester: Antagonist die een gedaantewisseling ondergaat om zijn slachtoffers te misleiden.
De drie zusters: Slachtoffers, waarbij de jongste zuster uitgroeit tot de protagonist die de ander redt. Bijpersonen zoals de ouders en bruiloftsgasten spelen ondersteunende rollen.
Nieuwsgierigheid: Gemanifesteerd in de zusters die de verboden kamer betreden.
Bedrog en voorkomen: De heksenmeester’s gedaantewisseling als bedelaar.
Bevrijding en wraak: De uiteindelijke redding van de zusters en de vernietiging van de heksenmeester.
Stijl en taalgebruik: Het gebruik van directe rede („Lieveling, het zal je bij mij wel bevallen“) onderstreept de dialoog tussen personages. Beschrijvend taalgebruik („schitterden van ‚t zilver en ‚t goud“) schept een levendige en visuele scène. Herhaling en rijm in de dialoog tussen Vleerkens Vogel en de bruiloftsgasten voegen een ritmisch element toe, waardoor het verhaal makkelijker te onthouden is.
Het ei: Symbool van kwetsbaarheid en noodlot, waar universeel herkenbare waarden aan verbonden zijn.
Het bloed en de verboden kamer: Representeren geheimen, verboden kennis en de gevolgen van nieuwsgierigheid.
Grammatica en syntaxis: Gebruik van de verleden tijd, passend bij de traditionele vertelling van sprookjes. Eenvoudige zinsstructuren die het toegankelijk maken voor een breed publiek, inclusief jongere lezers. Sprookjesachtige elementen zoals herhalingen („Ze veegde, ze wreef“) benadrukken het rituele karakter van handelingen.
In het geheel biedt „Vleerkens Vogel“ een boeiende combinatie van thematiek, stijl en symboliek die typerend is voor de sprookjes van de Gebroeders Grimm, met diepe onderliggende boodschappen verpakt in een eenvoudig en meeslepend verhaal.
Informatie voor wetenschappelijke analyse
Kengeta | Waarde |
|---|---|
| Aantal | KHM 46 |
| Aarne-Thompson-Uther-Index | ATU Typ 311 |
| Vertalingen | DE, EN, DA, ES, FR, PT, FI, IT, JA, NL, PL, RU, TR, VI, ZH |
| Leesbaarheidsindex door Björnsson | 32.1 |
| Flesch-Reading-Ease Index | 71.2 |
| Flesch–Kincaid Grade-Level | 8.2 |
| Gunning Fog Index | 10.7 |
| Coleman–Liau Index | 8.5 |
| SMOG Index | 10 |
| Geautomatiseerde leesbaarheidsindex | 7.8 |
| Aantal karakters | 6.727 |
| Aantal letters | 5.164 |
| Aantal zinnen | 64 |
| Aantal woorden | 1.253 |
| Gemiddeld aantal woorden per zin | 19,58 |
| Woorden met meer dan 6 letters | 157 |
| Percentage lange woorden | 12.5% |
| Totaal lettergrepen | 1.714 |
| Gemiddeld aantal lettergrepen per woord | 1,37 |
| Woorden met drie lettergrepen | 90 |
| Percentage woorden met drie lettergrepen | 7.2% |
