Czas czytania dla dzieci: 10 min
Pewien bogaty chłop stał któregoś dnia na swoim podwórzu i patrzył na swoje pola i swe ogrody: Ziarno rosło dorodnie, a drzewa pełne były owoców. Zboże z poprzedniego roku leżało jeszcze ogromnymi kupami na strychu, że belki ledwo trzymały. Poszedł potem do obory, gdzie stały utuczone woły, tłuste krowy i gładkie konie. W końcu wrócił do izby i rzucił spojrzenie na żelazną skrzynię, gdzie leżały pieniądze. Kiedy tak stał i mierzył swe bogactwo, zapukało coś mocno do niego. Nie pukało jednak do drzwi jego domu, lecz do drzwi jego serca. Otworzyły się i usłyszał głos, który mówił do niego „Zrobiłeś coś dobrego dla swych bliźnich? Widziałeś biedę ubogich? Dzieliłeś chleb z głodnymi? Starczyło ci, co miałeś, czy chciałeś jeszcze więcej?“ Serce nie zwlekało z odpowiedzią. „Byłem twardy i nieubłagany, nigdy nie okazałem swym bliźnim nic dobrego. Gdy przyszedł biedak, odwracałem od niego oczy. Nie troszczyłem się o Boga, lecz myślałem o pomnażaniu bogactw. Gdyby wszystko było moje, co niebo przykrywa, nie byłoby mi dość.“ Gdy usłyszał tę odpowiedź, wystraszył się okrutnie, jego kolana poczęły drżeć i musiał usiąść. Wtedy znowu zapukało, lecz tym razem były to drzwi izby. Był to jego sąsiad, człowiek biedny z kupą dzieciaków, których nie mógł wykarmić. „Wiem,“ pomyślał biedak, „mój sąsiad jest bogaty, ale tak samo zatwardziały. Nie wierzę, że mi pomoże, ale moje dzieci krzyczą o chleb, więc spróbuję.“ Rzekł tedy do bogacza „Niełatwo dajecie ze swego, lecz stoję tu jako ten, któremu woda podchodzi do głowy: moje dziatki głodują, pożyczcie mi cztery metry ziarna.“ Bogacz długo patrzył na niego, pierwszy promień słońca począł topić lód jego chciwości. „nie pożyczę ci czterech metrów, „odrzekł, „podaruję ci osiem, ale jeden warunek musisz spełnić.“ – „Co mam zrobić?,“ rzekł biedak. „Kiedy umrę, będziesz czuwał trzy noce przy moim grobie.“ Chłopu zrobiło się od tej prośby nieswojo, lecz nędza w jakiej się znajdował, pozwoliłaby na wszystko, zgodził się więc i zaniósł ziarno do domu.
A było tak, jakby bogaty przeczuł, co się z nim stanie. Po trzech dniach nagle padł martwy na ziemię. Nikt nie wiedział, jak to się stało, ale też nikt go nie żałował. Gdy go pochowano, biedakowi przypomniała się jego obietnica. Chętnie zostałby z niej zwolniony, ale myślał: „Okazał się dla ciebie dobry, jego ziarnem nakarmiłeś głodne dzieci, a nawet gdyby nie to, raz danej obietnicy musisz dotrzymać.“ Gdy zapadł zmrok poszedł na kościelny podwórzec i usiadł na grobowej górce. Było zupełnie cicho, tylko księżyc świecił przez grobowe wypukłości, czasem przeleciała sowa wydając z siebie tony skargi. Gdy słońce wstało, poszedł bezpiecznie do domu. Druga noc była tak samo spokojna jak pierwsza. Wieczorem trzeciego dnia obleciał go wyjątkowy strach. Było tak, jakby zaraz coś miało się stać. Gdy wyszedł, dojrzał przy murze człowieka, którego nie widział nigdy dotąd. Nie był już młody, a na twarzy miał blizny, jego oczy rozglądały się bystro i płomiennie. Cały przykryty był starym płaszczem. Tylko rajtarskie buty było widać. „Czego tu szukacie?“ – zagadnął go chłop, „Nie straszno wam samemu na kościelnym dziedzińcu?“ – „Niczego nie szukam,“ odrzekł, „I niczego się nie boję. Jestem jak chłopiec, co wyszedł by nauczyć się bać, lecz daremnie się trudził, który królewnę dostał za żonę, a z nią wielkie bogactwa, lecz wciąż był biedny. Jestem nikim jak tylko żołdakiem bez służby i chcę tu spędzić noc, bo nie mam innego schronienia.“ – „Jeśli się nie boicie,“ rzekł chłop, „toi pomóżcie mi czuwać nad tym grobem.“ – „Czuwanie to żołnierska rzecz,“ odparł. „Cokolwiek nas tu spotka, dobre czy złe, zniesiemy to razem.“ Chłop podał mu rękę i usiedli razem na grobie.
Spokojnie było do północy. Wtedy rozległ się w powietrzu ostry gwizd. Obydwaj strażnicy ujrzeli Złego, który wcielony stał przed nimi. „Precz, łajdaki,“ zawołał do nich, „Ten w grobie jest mój i przychodzę po niego. Jeśli sobie nie pójdziecie, przetrącę wam karki.“ – „Panie z czerwonym piórem,“ rzekł żołnierz, „Kapitanem moim nie jesteście i nie muszę was słuchać, a bać się nie nauczyłem. Idźcie swą drogą, my se tu posiedzimy.“ Diabeł pomyślał sobie: „Lepiej będzie złapać tych łachmytów na złoto, nastroił więc łagodniejsze struny i zapytał poufale, czy zechcieliby przyjąć sakwę złota i pójść z nią do domu. „Dobrze to brzmi,“ odparł żołnierz, „ale sakwą pełną złota nas nie kupicie. Jeśli dacie tyle złota, ile wejdzie do tego buta, oddamy wam pola i se pójdziemy.“ – „Tyle nie mam przy sobie,“ rzekł diabeł, „ale pójdę po nie. W sąsiednim miasteczku mieszka lichwiarz. Jest moim przyjacielem i chętnie mi tyle wyłoży.“ Gdy diabeł znikł, żołnierz zdjął swego lewego buta i rzekł: „Utrzemy nosa smoluchowi, dajcie no mi noża, kumie.“ Odciął od buta podeszwę i postawił obok pagórka w wysoką trawę na brzeg na pół zarośniętego dołu. „No i wszystko dobrze,“ rzekł, „teraz ten kominiarz może przyjść.“
Obydwaj usiedli i czekali. nie trwało długo, a przyszedł diabeł. W ręku miał woreczek złota. „Sypcie,“ rzekł żołnierz i podniósł but odrobinę do góry, „ale chyba tego nie starczy.“ Czarny opróżnił woreczek, posypało się złoto, ale but pozostał pusty. „Głupi diabeł,“ zawołał żołnierz, „To się nie godzi! Czy nie mówiłem od razu? Wracajcie no i przynieście więcej! Diabeł pokiwał głową, poszedł i wrócił po godzinie z o wiele większym workiem pod pachą. „Sypcie,“ rzekł żołnierz, „ale wątpię, że but się napełni.
Złoto brzęczało, kiedy wpadało do buta, lecz but pozostał pusty. Diabeł spojrzał swymi rozżarzonymi oczyma do środka i przekonał się, że to prawda. „Macie nieprzyzwoicie wielkie nogi,“ zawołał i wykrzywił usta. „Myślicie,“ odparł żołnierz, „że mam końskie kopyta jak wy? Od kiedy jesteście tacy skąpi? Nanoście złota, inaczej nic z naszego targu.“ Potwór poszedł sobie. Tym razem nie było go dłużej, a gdy w końcu się pokazał, stękał od ciężaru worka, co na jego plecach leżał. Wysypał go do buta, a ten napełnił się tyle co przedtem. Wściekł się i chciał go wyrwać żołnierzowi z ręki, lecz w tym momencie pojawił się pierwszy promień wschodzącego słońca na niebie i zły duch przepadł z głośnym krzykiem. Biedna dusza została ocalona.
Chłop chciał podzielić się złotem, ale żołnierz rzekł: „Oddaj biednym moją część, zamieszkam w twojej chacie i będziemy z reszty razem żyli w pokoju, jak długo Bóg pozwoli.
Informacje do analizy naukowej
Wskaźnik | Wartość |
---|---|
Numer | KHM 195 |
Aarne-Thompson-Uther Indeks | ATU Typ 815 |
Tłumaczenia | DE, EN, ES, FR, PT, IT, JA, NL, PL, RU, TR, VI, ZH |
Indeks czytelności Björnssonaa | 38 |
Flesch-Reading-Ease Indeks | 38.8 |
Flesch–Kincaid Grade-Level | 10.6 |
Gunning Fog Indeks | 13 |
Coleman–Liau Indeks | 12 |
SMOG Indeks | 12 |
Automatyczny indeks czytelności | 7.7 |
Liczba znaków | 6.304 |
Liczba liter | 5.001 |
Liczba zdania | 89 |
Liczba słów | 1.002 |
Średnia ilość słów w jednym zdaniu | 11,26 |
Słowa z więcej niż 6 literami | 268 |
Procent długich słów | 26.7% |
Sylaby razem | 1.855 |
Średnie sylaby na słowo | 1,85 |
Słowa z trzema sylabami | 219 |
Procent słów z trzema sylabami | 21.9% |