Czas czytania dla dzieci: 5 min
Żyła sobie kiedyś pewna niewiasta, która miała córkę, a obie mieszkały w pięknym ogrodzie, gdzie rosła kapusta; przychodził tam zajączek i zimową porą wyjadał całą kapustę. Matka powiada raz do córki:
– Idź do ogrodu i przepędź zajączka!
Dziewczynka krzyczy na zajączka:
– A sio, a sio! Ty niedobry zajączku, zjesz nam całą kapustę!
A zajączek jej na to:
– Chodź, dziewczynko, usiądź na moim ogonku, a zabiorę cię do mojej chatki!
Dziewczynka nie ma ochoty. Następnego dnia zajączek znów przychodzi najeść się kapusty; i znów matka mówi do córki:
– Idź do ogrodu i przepędź zajączka!
Dziewczynka krzyczy na zajączka:
– A sio, a sio! Ty niedobry zajączku, zjesz nam całą kapustę!
A zajączek jej na to:
– Chodź, dziewczynko, usiądź na moim ogonku, a zabiorę cię do mojej chatki.
Dziewczynka nie ma ochoty. Na trzeci dzień zajączek znów przychodzi najeść się kapusty. I znów matka mówi do córki:
– Idź do ogrodu i przepędź zajączka!
– A sio, a sio! Ty niedobry zajączku, zjesz nam całą kapustę!
A zajączek jej na to:
– Chodź, dziewczynko, usiądź na moim ogonku, a zabiorę cię do mojej chatki.
Dziewczynka siada na zajęczym ogonku; zajączek zabiera ją daleko do swojej chatki i powiada:
– Nagotuj kapusty z jaglaną kaszą, a ja sproszę weselnych gości.
I zeszli się wszyscy weselni goście. (A jacy to byli goście? Mogę ci tylko powtórzyć to, co mi inni opowiadali: były to same zające, wrona wystąpiła jako ksiądz, który dawał ślub nowożeńcom, a lis jako zakrystian, ołtarz zaś znajdował się pod tęczą.)
Dziewczynce było smutno, bo czuła się taka samotna. Przybiega zajączek i woła:
– Otwierajże, otwieraj, goście się weselą!
Panna młoda nie odpowiada i płacze. Zajączek odchodzi, po czym wraca i woła:
– Otwierajże, otwieraj, goście są głodni!
Panna młoda znów nie odpowiada, tylko płacze. Zajączek odchodzi, po czym wraca i woła:
– Otwierajże, otwieraj, goście czekają!
Panna młoda nie odpowiada i zajączek odchodzi; ona zaś robi kukłę ze słomy, ubiera ją w swoje suknie, wkłada do ręki chochlę, sadza przy kotle z jaglaną kaszą, a sama wraca do matki. Zajączek przychodzi raz jeszcze i woła:
– Otwierajże, otwieraj – a drzwi się otwierają i przewracają kukłę, aż jej czepek spada z głowy.
Zajączek widzi, że to nie jego żona, i odchodzi bardzo zasmucony.

Kontekst
Interpretacje
Jezyk
„Tła bajki“: „Zajęcza narzeczona“ – Bracia Grimm
Bajka „Zajęcza narzeczona“ opowiada historię młodej dziewczyny i jej spotkań z zajączkiem, który przychodzi do ich ogrodu, by wyjadać kapustę. Mimo że dziewczynka za każdym razem próbuje przepędzić zwierzaka, ten proponuje jej, by usiadła na jego ogonku, a on zabierze ją do swojej chatki. Dziewczyna początkowo odmawia, ale za trzecim razem przyjmuje zaproszenie.
W zajączkowej chatce dziewczyna dowiaduje się, że ma przygotować jedzenie na wesele, na które zajączek zaprasza innych zwierzęcych gości. Choć otaczają ją weselni goście, dziewczyna czuje się samotna i tęskni za domem. W końcu, gdy zajączek wielokrotnie prosi, by otworzyła drzwi i dołączyła do gości, dziewczyna postanawia uciec. Tworzy kukłę ze słomy, ubiera ją w swoje ubrania, a sama wraca do swojej matki.
Zajączek, nieświadomy podstępu, wraca do domu w nadziei na spotkanie z panną młodą, tylko po to, by odkryć, że został oszukany. Widząc kukłę zamiast dziewczyny, która miała stać się jego żoną, jest bardzo zasmucony.
Ta bajka, jak wiele innych historii Braci Grimm, niesie ze sobą morał, lirycznie przedstawiając ludową mądrość i przestrogi związane z nieznajomymi i niebezpieczeństwami, które mogą się czaić pod ich pozorami.
Bajka „Zajęcza narzeczona“ zebrana przez Braci Grimm jest intrygującą opowieścią, która, jak wiele baśni, zawiera różne warstwy interpretacyjne.
Przestroga przed zaufaniem nieznajomym: Głównym motywem bajki jest przestrzeganie przed ufaniem obcym. Dziewczynka zostaje kilkakrotnie zaproszona przez zająca do jego chatki, co w końcu akceptuje, mimo wcześniejszych oporów. Bajka podkreśla, że nieznajomi mogą składać kuszące, ale niebezpieczne oferty.
Symboliczne przejście do dorosłości: Opowieść można odczytać również jako metaforę dojrzałości. Główna bohaterka zostaje przedstawiona jako ktoś, kto musi podejmować decyzje, nauczyć się radzić sobie z nieznanym światem oraz odnaleźć się w nowych, trudnych sytuacjach.
Krytyka wymuszonego małżeństwa: Historia zająca, który sprowadza dziewczynkę do swojej chatki wbrew jej woli, może być krytyką aranżowanych i wymuszonych małżeństw, które były częste w czasie, gdy powstawały baśnie. Dziewczynka nie chce poślubić zająca i zamiast tego wraca do rodziny.
Rola sprytu i odwagi: W opowieści dziewczynka zamiast poddać się losowi, wykazuje się sprytem, tworząc kukłę i uciekając do domu. Jest to pochwała inteligencji i odwagi w obliczu problemów i niewygodnych sytuacji.
Motyw ulotności szczęścia i rozczarowania: Zając, który zaprasza gości na wesele, kończy rozczarowany, gdy okazuje się, że „żona” to kukła. Historia ta pokazuje, że iluzoryczne dążenie do szczęścia może prowadzić do goryczy i smutku.
Baśnie Braci Grimm często miały za zadanie edukować i ostrzegać, będąc jednocześnie źródłem rozrywki. „Zajęcza narzeczona“ w prosty sposób obrazuje złożoność stosunków międzyludzkich, promując jednocześnie cnoty takie jak rozsądek i odwaga. Interpretacje mogą się różnić w zależności od kontekstu kulturowego i osobistych doświadczeń czytelnika.
Analiza lingwistyczna baśni „Zajęcza narzeczona” zebranej przez Braci Grimm pozwala na zwrócenie uwagi na kilka ciekawych aspektów językowych oraz strukturalnych charakterystycznych dla literatury baśniowej.
Baśń opiera się na powtarzalnej strukturze trójek, co jest typowe dla wielu tradycyjnych narracji. Trzykrotne powtarzanie sytuacji (zajączek przychodzi do ogrodu, dziewczynka jest proszona o przepędzenie go) tworzy przewidywalny rytm, który buduje napięcie i prowadzi do kulminacyjnego momentu, kiedy dziewczynka decyduje się pójść z zajączkiem.
Dziewczynka: Reprezentuje niewinność i posłuszeństwo wobec matki, ale również spryt, który pozwala jej uciec z kłopotliwej sytuacji.
Zajączek: Jest postacią ambiwalentną. Z jednej strony jest szkodnikiem w ogrodzie, z drugiej – potencjalnym towarzyszem życia dla dziewczynki. Jego zachowanie jest z jednej strony przyjacielskie, z drugiej jednak wzbudza niepokój.
Matka: Jej rola jest zredukowana do funkcji narracyjnej – to ona wysyła dziewczynkę do ogrodu.
Kapusta: Symbolizuje dobrobyt i codzienne troski. Jej ochrona przed zajączkiem jest motywem działania postaci.
Zajączek: W wielu kulturach zając jest symbolem płodności, ale też zwierzęciem kojarzonym z chytrą naturą.
Kukła ze słomy: Symbolizuje zdolność dziewczynki do podejmowania decyzji i działania na własną rękę. Jest to także forma oszukania losu.
Styl: Prosty i bezpośredni, charakterystyczny dla baśni ludowych. Użycie dialogów dynamizuje narrację i nadaje jej rytm.
Powtórzenia: Służą podkreśleniu i utrwaleniu sytuacji oraz wzmacniają rytmiczność opowieści.
Zwroty polecające: „Idź do ogrodu” czy „A sio, a sio!”; pełnią funkcję narracyjnych impulsów, które napędzają akcję.
Baśń porusza temat dobrowolności i wyboru oraz podkreśla motyw ucieczki przed niechcianym losem. Dziewczynka podejmuje decyzję o powrocie do domu, co może symbolizować młodzieńczy bunt i chęć powrotu do znanego i bezpiecznego środowiska.
„Zajęcza narzeczona” odzwierciedla tradycyjne wartości społeczne, jak posłuszeństwo dzieci wobec rodziców i podejrzliwość wobec obcych istot. To również opowieść o konfrontacji z nieznanym i poszukiwaniu własnej drogi.
Podsumowując, baśń „Zajęcza narzeczona” jest zwięzłą i bogatą w znaczenia opowieścią, która używa prostych środków stylistycznych i narracyjnych, by przekazać głębsze prawdy o ludzkiej naturze i społeczeństwie.
Informacje do analizy naukowej
Wskaźnik | Wartość |
---|---|
Numer | KHM 66 |
Aarne-Thompson-Uther Indeks | ATU Typ 311 |
Tłumaczenia | DE, EN, DA, ES, FR, PT, IT, JA, NL, PL, RU, TR, ZH |
Indeks czytelności Björnssonaa | 39.8 |
Flesch-Reading-Ease Indeks | 30.3 |
Flesch–Kincaid Grade-Level | 12 |
Gunning Fog Indeks | 15.3 |
Coleman–Liau Indeks | 12 |
SMOG Indeks | 12 |
Automatyczny indeks czytelności | 7.8 |
Liczba znaków | 2.256 |
Liczba liter | 1.770 |
Liczba zdania | 29 |
Liczba słów | 362 |
Średnia ilość słów w jednym zdaniu | 12,48 |
Słowa z więcej niż 6 literami | 99 |
Procent długich słów | 27.3% |
Sylaby razem | 701 |
Średnie sylaby na słowo | 1,94 |
Słowa z trzema sylabami | 98 |
Procent słów z trzema sylabami | 27.1% |